W Polsce system zamówień publicznych zarządzany jest przez sieć instytucji, z których każda odgrywa specyficzną rolę w regulowaniu, zarządzaniu lub realizacji procedur zamówień, w tym promocji zielonych zamówień publicznych (GPP). Zielone zamówienia publiczne odnoszą się do zamówień uwzględniających zrównoważoność środowiskową, a w projekcie ChemClimCircle koncentrujemy się na kryteriach związanych z redukcją chemikaliów, minimalizacją wpływu na klimat i promowaniem cyrkularności.
Kluczowe wyzwania i rozwój GPP w Polsce:
- Podnoszenie świadomości i budowanie potencjału: Władze publiczne w Polsce starają się zwiększyć świadomość i wiedzę na temat GPP poprzez szkolenia, warsztaty i wytyczne.
- Wdrażanie GPP: Integracja GPP w Polsce wciąż się rozwija, z większym sukcesem w niektórych sektorach (np. gospodarka odpadami, energetyka). Urząd Zamówień Publicznych (UZP), Ministerstwo Rozwoju i Technologii (MRiT) oraz samorządy koncentrują się na tworzeniu bardziej standardowych szablonów i kryteriów zielonych zamówień.
- Wpływ UE: Polityka zielonych zamówień w Polsce jest silnie kształtowana przez UE, zwłaszcza w kontekście rosnącego nacisku na Europejski Zielony Ład. Wpływa to na dążenie krajowych i lokalnych władz do przyjmowania bardziej ambitnych strategii GPP.
- Rozdzielenie odpowiedzialności między wiele instytucji: W Polsce wiele instytucji odgrywa mniej lub bardziej znaczącą rolę w promowaniu i wdrażaniu GPP. Czasem synergie mogą być korzyścią systemu, jednakże podzielona odpowiedzialność może osłabić siłę wdrażanych działań.
Oto mapa kluczowych instytucji zaangażowanych w zamówienia publiczne w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem ich roli w promowaniu zielonych zamówień publicznych:
1. Ministerstwo Rozwoju i Technologii (MRiT)
- Rola w zamówieniach publicznych: Ministerstwo nadzoruje krajowe strategie rozwoju, w tym polityki zrównoważonego rozwoju i innowacji. Koordynuje wdrażanie funduszy unijnych oraz polityki zamówień publicznych.
- Zielone zamówienia publiczne: MRiT wspiera zielone zamówienia publiczne (GPP) jako część krajowej strategii zrównoważonego rozwoju. Pomaga w integrowaniu ekologicznych rozwiązań w zamówieniach publicznych, dostosowując krajowe polityki do celów UE w zakresie zrównoważonego rozwoju i zmian klimatycznych.
2. Urząd Zamówień Publicznych (UZP)
- Rola w zamówieniach publicznych: UZP to główny organ rządowy odpowiedzialny za regulację, monitorowanie i egzekwowanie prawa zamówień publicznych w Polsce. Odpowiada za zapewnienie przejrzystości i uczciwości przyznawania zamówień publicznych.
- Zielone zamówienia publiczne: UZP promuje zrównoważone praktyki w zamówieniach publicznych, w tym Zielone Zamówienia Publiczne (GPP). Urząd oferuje wytyczne dotyczące włączania kryteriów środowiskowych do przetargów, szkolenia i wsparcie dla władz publicznych w zakresie przyjmowania zrównoważonych praktyk.
3. Ministerstwo Klimatu i Środowiska (MKiŚ)
- Rola w zamówieniach publicznych: Ministerstwo Klimatu i Środowiska zapewnia wytyczne i nadzór nad zamówieniami publicznymi w sektorach takich jak energetyka i infrastruktura, dbając o zgodność z krajowymi przepisami środowiskowymi.
- Zielone zamówienia publiczne: Ministerstwo wspiera integrację kryteriów środowiskowych w kontraktach publicznych, koncentrując się na odnawialnych źródłach energii, efektywności energetycznej i zrównoważonej infrastrukturze.
4. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi (MRRW)
- Rola w zamówieniach publicznych: Ministerstwo zarządza zamówieniami publicznymi związanymi z usługami rolniczymi, bezpieczeństwem żywności oraz rozwojem obszarów wiejskich, w tym infrastrukturą wspierającą te obszary.
- Zielone zamówienia publiczne: Ministerstwo promuje zrównoważone praktyki rolnicze poprzez GPP, koncentrując się na ekologicznych środkach rolniczych, zrównoważonej produkcji żywności oraz redukcji wpływu na środowisko.
5. Ministerstwo Zdrowia (MZ)
- Rola w zamówieniach publicznych: Ministerstwo Zdrowia zarządza zamówieniami na potrzeby systemu opieki zdrowotnej, w tym na leki, sprzęt medyczny i infrastrukturę szpitalną.
- Zielone zamówienia publiczne: Ministerstwo dąży do wprowadzenia bardziej zrównoważonych praktyk w sektorze zdrowia, w tym zmniejszenia zużycia energii w szpitalach oraz stosowania ekologicznych materiałów w placówkach medycznych. Dąży także do ograniczenia zużycia jednorazowego plastiku w szpitalach oraz promowania bardziej ekologicznych technologii w opiece zdrowotnej.
6. Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej (MFPR)
- Rola w zamówieniach publicznych: Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej nadzoruje wdrażanie funduszy unijnych i regionalnych, w tym duże projekty infrastrukturalne, budowlane oraz inwestycje wspierające rozwój regionalny.
- Zielone zamówienia publiczne: Ministerstwo aktywnie wspiera GPP poprzez kierowanie funduszy unijnych na projekty oparte na zrównoważonym rozwoju, w tym inwestycje w energię odnawialną, transport ekologiczny i modernizację infrastruktury pod kątem zwiększenia efektywności energetycznej.
7. Ministerstwo Infrastruktury (MI)
- Rola w zamówieniach publicznych: Ministerstwo nadzoruje zamówienia publiczne związane z infrastrukturą transportową, taką jak drogi, koleje, porty i systemy transportu publicznego.
- Zielone zamówienia publiczne: Inicjatywy GPP w Ministerstwie koncentrują się na redukcji wpływu projektów infrastrukturalnych na środowisko poprzez stosowanie zrównoważonych materiałów budowlanych i energooszczędnych rozwiązań transportowych.
8. Ministerstwo Cyfryzacji (MC)
- Rola w zamówieniach publicznych: Ministerstwo odpowiada za zamówienia publiczne związane z technologiami cyfrowymi, infrastrukturą IT oraz systemami telekomunikacyjnymi dla sektora publicznego.
- Zielone zamówienia publiczne: Ministerstwo promuje GPP poprzez zamówienia energooszczędnych systemów IT, ekologicznych centrów danych oraz ograniczenie odpadów elektronicznych.
9. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad (GDDKiA)
- Rola w zamówieniach publicznych: GDDKiA zarządza budową, utrzymaniem i rozbudową krajowej infrastruktury drogowej w Polsce.
- Zielone zamówienia publiczne: GDDKiA coraz bardziej koncentruje się na GPP, priorytetowo traktując stosowanie ekologicznych materiałów do budowy dróg oraz systemów oświetlenia energooszczędnego.
10. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska (GDOŚ)
- Rola w zamówieniach publicznych: GDOŚ nadzoruje zamówienia związane z ochroną środowiska, ochroną bioróżnorodności oraz ocenami oddziaływania na środowisko.
- Zielone zamówienia publiczne: GDOŚ odgrywa wiodącą rolę w realizacji GPP, integrując surowe standardy środowiskowe w przetargach publicznych, koncentrując się na ochronie przyrody i odpowiedzialnym wykorzystywaniu terenu.
11. Narodowe Centrum Badań i Rozwoju (NCBiR)
- Rola w zamówieniach publicznych: NCBiR zarządza zamówieniami publicznymi dotyczącymi projektów badawczych i innowacyjnych, finansując instytucje badawcze, uczelnie oraz przedsiębiorstwa.
- Zielone zamówienia publiczne: NCBiR promuje innowacje w zielonych technologiach, finansując projekty zmniejszające wpływ na środowisko, poprawiające efektywność energetyczną oraz rozwijające odnawialne źródła energii.
12. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW)
- Rola w zamówieniach publicznych: NFOŚiGW zarządza funduszami środowiskowymi i udziela wsparcia finansowego na projekty ekologiczne.
- Zielone zamówienia publiczne: NFOŚiGW wspiera GPP poprzez finansowanie projektów obejmujących zrównoważone praktyki zamówieniowe, zwłaszcza w obszarach takich jak zarządzanie wodą, energetyka i gospodarka odpadami.
13. Urząd Regulacji Energetyki (URE)
- Rola w zamówieniach publicznych: URE reguluje rynek energetyczny w Polsce, nadzorując sektory energii elektrycznej i gazu.
- Zielone zamówienia publiczne: URE wspiera włączanie wymagań dotyczących zielonej energii do zamówień publicznych, pomagając podmiotom publicznym spełniać wymagania dotyczące odnawialnych źródeł energii i efektywności energetycznej.
14. Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP)
- Rola w zamówieniach publicznych: PARP wspiera rozwój małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) w Polsce, w tym ich udział w zamówieniach publicznych.
- Zielone zamówienia publiczne: PARP promuje GPP, pomagając przedsiębiorstwom w rozwijaniu ekologicznych produktów i usług, które mogą być oferowane w przetargach publicznych.
15. Najwyższa Izba Kontroli (NIK)
- Rola w zamówieniach publicznych: NIK kontroluje instytucje publiczne, w tym ich praktyki zamówieniowe.
- Zielone zamówienia publiczne: W ramach audytów NIK sprawdza, czy instytucje publiczne przestrzegają zarówno krajowych, jak i unijnych przepisów dotyczących GPP.
16. Krajowa Izba Odwoławcza (KIO)
- Rola w zamówieniach publicznych: KIO rozpatruje odwołania związane z procedurami zamówień publicznych.
- Zielone zamówienia publiczne: Choć KIO nie wdraża bezpośrednio GPP, odgrywa ważną rolę w egzekwowaniu przepisów dotyczących kryteriów środowiskowych.
17. Centrum Obsługi Administracji Rządowej (COAR)
- Rola w zamówieniach publicznych: COAR zarządza zamówieniami dla urzędów państwowych, obejmującymi usługi administracyjne, technologie oraz zarządzanie budynkami.
- Zielone zamówienia publiczne: COAR wdraża zasady GPP, koncentrując się na zrównoważonym zarządzaniu biurami, w tym zamówieniach na energooszczędne budynki, ekologiczne artykuły biurowe oraz redukcji zużycia energii w usługach administracyjnych.
18. Międzyresortowy Zespół do spraw Zielonych Zamówień Publicznych (MZZZP)
- Rola w zamówieniach publicznych: Zespół koordynuje inicjatywy GPP pomiędzy różnymi ministerstwami, zapewniając integrację strategii zielonych zamówień publicznych w krajowych politykach.
- Zielone zamówienia publiczne: Zespół promuje przyjmowanie zielonych kryteriów w przetargach publicznych we wszystkich sektorach, dostosowując je do celów zrównoważonego rozwoju UE.
19. Jednostki Samorządu Terytorialnego (JST)
- Rola w zamówieniach publicznych: Samorządy lokalne odpowiadają za zamówienia publiczne na poziomie lokalnym, szczególnie w obszarach takich jak budownictwo, transport i usługi publiczne.
- Zielone zamówienia publiczne: Samorządy coraz częściej włączają GPP do swoich praktyk, szczególnie w projektach związanych z transportem, efektywnością energetyczną budynków i zarządzaniem odpadami.
20. Organizacje Sektora Publicznego (OSP)
- Rola w zamówieniach publicznych: Instytucje sektora publicznego, takie jak uniwersytety, muzea i inne, odpowiadają za znaczną część zamówień publicznych, szczególnie w obszarach takich jak budownictwo, transport i usługi.
- Zielone zamówienia publiczne: Instytucje te coraz częściej włączają GPP do swoich działań, koncentrując się na zrównoważonych projektach transportowych, efektywności energetycznej budynków i zarządzaniu odpadami.
21. Organizacje Pozarządowe i Społeczeństwo Obywatelskie (NGO)
- Rola w zamówieniach publicznych: Choć nie są formalnymi organami rządowymi, organizacje pozarządowe i społeczeństwo obywatelskie wpływają na zamówienia publiczne poprzez promowanie bardziej ekologicznych polityk.
- Zielone zamówienia publiczne: Organizacje te lobbują za wyższymi standardami środowiskowymi w procesach zamówieniowych, współpracując z władzami publicznymi.
22. Unia Europejska (UE)
- Rola w zamówieniach publicznych: Polska, jako członek UE, jest objęta dyrektywami UE dotyczącymi zamówień publicznych, które wpływają na krajowe przepisy.
- Zielone zamówienia publiczne: UE wyznacza cele i wytyczne dla GPP w państwach członkowskich, w tym w Polsce. Programy finansowe, takie jak Europejski Zielony Ład, często wymagają stosowania zielonych kryteriów w projektach zamówień publicznych.
23. Bank Światowy (WB)
- Rola w zamówieniach publicznych: Bank Światowy wspiera zamówienia publiczne poprzez finansowanie dużych projektów w infrastrukturze, edukacji i ochronie środowiska, zapewniając ramy dla przejrzystych i konkurencyjnych procesów zamówieniowych.
- Zielone zamówienia publiczne: Bank Światowy odgrywa kluczową rolę w promowaniu zrównoważonych zamówień w Polsce, finansując projekty zintegrowane z zasadami zrównoważonego rozwoju, skupiając się na odporności klimatycznej, odnawialnych źródłach energii i zielonych praktykach.
Podsumowując: ekosystem zamówień publicznych w Polsce obejmuje kilkanaście kluczowych instytucji, które zarządzają, regulują i promują GPP. Skupienie rządu na zrównoważonym rozwoju, w połączeniu z dyrektywami unijnymi i zachętami finansowymi, napędza postęp w kierunku integracji kwestii środowiskowych w umowach publicznych.
Aby dowiedzieć się więcej o projekcie ChemClimCircle, jak może on pomóc lub jak można się zaangażować, wypełnij formularz kontaktowy na naszej stronie internetowej, śledź nas w mediach społecznościowych. Wspólnie pracujmy dla zrównoważonej przyszłości! 🌍🌿🔄
#ZrównoważonyRozwój #GospodarkaCyrkularna #DziałaniaNaRzeczKlimatu #BezToksyczności #ZamówieniaPubliczne #ZielonaPrzyszłość #ChemClimCircle