Narażenie na szkodliwe czynniki podczas pracy może wpływać niekorzystnie na zdrowie pracujących. Dlatego, niezwykle istotne jest przestrzeganie obowiązujących w tym zakresie przepisów. Dzięki właściwej ochronie zdrowia i życia osób pracujących w szkodliwych warunkach można ograniczyć występowanie chorób zawodowych oraz wypadków przy pracy.
Odpowiedzialność za zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy ponoszą pracodawcy.
Jednym z elementów ochrony pracowników przed negatywnym wpływem czynników szkodliwych jest przestrzeganie ustalonych dopuszczalnych wartości narażenia zawodowego na czynniki szkodliwe dla zdrowia występujące podczas wykonywania pracy tzw. normatywów higienicznych. Ustala się je na podstawie danych naukowych dla danego czynnika szkodliwegooraz danych o jego skutkach zdrowotnych.
Normatywy higieniczne zostały określone dla występujących w środowisku pracy szkodliwych czynników chemicznych i pyłowych (wyrażone za pomocą najwyższych dopuszczalnych stężeń – NDS, najwyższych dopuszczalnych stężeń chwilowych – NDSCh i najwyższych dopuszczalnych stężeń pułapowych – NDSP) oraz szkodliwych czynników fizycznych (wyrażone za pomocą najwyższych dopuszczalnych natężeń – NDN). [1]. Wszystkie powyższe pojęcia zostały zdefiniowane w Rozporządzeniu Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 czerwca 2018 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. 2018 poz. 1286 z późn. zm.):
- NDS – wartość średnia ważona stężenia, którego oddziaływanie na pracownika, w ciągu 8-godzinnego dobowego i przeciętnie tygodniowego wymiaru czasu pracy, określonego w ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, przez okres jego aktywności zawodowej nie powinno spowodować ujemnych zmian w jego stanie zdrowia oraz w stanie zdrowia jego przyszłych pokoleń.
- NDSCh – wartość średnia stężenia, które nie powinno spowodować ujemnych zmian w stanie zdrowia pracownika, jeżeli występuje w środowisku pracy nie dłużej niż 15 minut i nie częściej niż 2 razy w czasie zmiany roboczej, w odstępie czasu nie krótszym niż 1 godzina.
- NDSP – wartość stężenia, która ze względu na zagrożenie zdrowia lub życia pracownika nie może być w środowisku pracy przekroczona w żadnym momencie.
- NDN – najwyższe dopuszczalne natężenie fizycznego czynnika szkodliwego dla zdrowia, ustalane jest jako poziomy ekspozycji odpowiednio do właściwości poszczególnych czynników, których odziaływanie na pracownika w okresie jego aktywności zawodowej nie powinno spowodować ujemnych zmian w jego stanie zdrowia oraz w stanie zdrowia jego przyszłych pokoleń.
W Polsce system ustalania wartości NDS, NDSCh, NDSP i NDN funkcjonuje od 1983 r. Głównym ogniwem tego systemu jestMiędzyresortowa Komisja do Spraw Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy, powołana przez Prezesa Rady Ministrów. Członkowie tej komisji, na podstawie dokumentacji przedstawionych przez ekspertów, opracowują propozycje wartości normatywów higienicznych, biorąc pod uwagę kryteria zdrowia oraz ocenę ryzyka zdrowotnego. Propozycje te zostają następnie skierowane do ministra rodziny, pracy i polityki społecznej. Po zatwierdzeniu, wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy są publikowane w Dzienniku Ustaw RP w formie rozporządzenia. Są to wartości prawnie obowiązujące dla wszystkich gałęzi gospodarki narodowej. [2]
Aktualnie obowiązujące wartości NDS, NDSCh, NDSP znajdują się w załączniku do opublikowanego w lipcu 2024 r. Rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 24 czerwca 2024 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. 2024 poz. 1017). Załącznik ten zastępuje załącznik 1 do rozporządzenia z dnia 12 czerwca 2018 r. i obowiązuje od 10 sierpnia 2024 r. z wyjątkiem pozycji wymienionych w § 2 rozporządzenia, dla których określono inne terminy. Należy do nich np. popularny konserwant „Masa poreakcyjna 5-chloro-2- metylo-2H-izotiazol-3-onu i 2- metylo-2H-izotiazol-3-onu (3:1)” (CAS 55965-84-9), dla którego określone w rozporządzeniu wartości NDS i NDSCh obowiązują od 5 kwietnia 2024. Wartości NDN nie zostały zmienione w rozporządzeniu z 24 czerwca 2024 r., co oznacza, że obowiązują te, których wykaz znajduję się w załączniku 2 rozporządzenia z 12 czerwca 2018 r.
Chcesz sprawdzić jak możemy Ci pomóc w ramach projektu LIFE Fit for REACH-2 – wypełnij kwestionariusz (w komentarzach), a skontaktujemy się z Tobą natychmiast. https://forms.gle/uRDvAdejHbA52zvB8
Bibliografia
- Sylwia Oziębło-Brzykczy, „Normatywy higieniczne w środowisku pracy. Ważne NDS i NDN. Poradnik dla Pracodawców”, Państwowa Inspekcja Pracy, Główny Inspektorat Pracy, Warszawa 2024 (https://www.pip.gov.pl/publikacje/publikacje-dla-pracodawcow/normatywy-higieniczne-w-srodowisku-pracy);
- Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy, Wartości dopuszczalne NDS/NDN czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy, https://www.ciop.pl/CIOPPortalWAR/appmanager/ciop/pl?_nfpb=true&_pageLabel=P60600429261644998699865.