Środowiska miejskie nieustannie się zmieniają, a rozwój i budownictwo kształtują miasta przyszłości. Jednak postęp ten wiąże się również z ukrytym zagrożeniem – obecnością niebezpiecznych substancji w materiałach budowlanych, z których powstają nasze domy i budynki.
Projekt NonHazCity 3 stawia czoła temu problemowi, dążąc do ograniczenia ryzyka przedostawania się szkodliwych substancji do naszych miast. Poprzez przeprowadzenie ukierunkowanych badań przesiewowych projekt dostarcza cennych informacji na temat obszarów, które wymagają dalszych badań, aby w przyszłości stworzyć bezpieczniejsze i zdrowsze przestrzenie miejskie.
Zakres badań przesiewowych NonHazCity 3
Projekt NonHazCity 3 koncentrował się na pięciu miastach regionu Morza Bałtyckiego: Tallinie, Helsinkach, Turku, Västerås i Sztokholmie. Celem było zrozumienie, jak materiały budowlane przyczyniają się do zanieczyszczenia zarówno środowisk wewnętrznych, jak i zewnętrznych. Analizując pięć kluczowych matryc—materiały budowlane, wody opadowe, kurz wewnątrz budynków, powietrze w pomieszczeniach i ścieki domowe—projekt ujawnił istotne wnioski dotyczące obecności niebezpiecznych substancji w przestrzeniach miejskich.
Chociaż nie każde miasto przebadało wszystkie pięć matryc, wyniki pokazały, że wiele niebezpiecznych substancji często występuje w materiałach budowlanych, dostarczając cennych informacji zarówno dla decydentów, jak i branży budowlanej.
Powszechnie występujące niebezpieczne substancje w środowisku miejskim
Oto niektóre z najbardziej problematycznych substancji zidentyfikowanych w badaniach:
- Ftalany: Stosowane w podłogach PVC, kablach i membranach dachowych, ftalan zmiękcza plastik, ale zakłóca funkcjonowanie hormonów w organizmach żywych.
- PFAS: Bardzo trwałe chemikalia stosowane w produktach odpornych na ciepło i wodę, które stwarzają długoterminowe zagrożenie dla zdrowia.
- Bisfenole: Zakłócają funkcjonowanie układu hormonalnego i są powszechnie stosowane w tworzywach sztucznych.
- Estry fosforanów organicznych (OPE): Stosowane jako środki zmniejszające palność i plastyfikatory, są związane z negatywnymi skutkami zdrowotnymi.
- Bromowane środki zmniejszające palność (BFR): Mogą powodować problemy neurologiczne i hormonalne, a ich rozkład w środowisku trwa bardzo długo.
- Biocydy: Stosowane w celu zapobiegania rozwojowi pleśni, przyczyniają się do oporności mikroorganizmów.
- Parafiny chlorowane (CP): Substancje trwałe w środowisku, które mogą być rakotwórcze.
- Lotne związki organiczne (VOC): Znajdują się w farbach, rozpuszczalnikach i klejach, mogą powodować różne problemy zdrowotne.
- Metale: Ołów, kadm, rtęć, cynk i miedź są toksyczne nawet w śladowych ilościach i występują w materiałach budowlanych.
Kluczowe wnioski: rzeczywistość substancji niebezpiecznych w naszych miastach
- Kurz wewnętrzny: Badania wykazały, że skład kurzu w pomieszczeniach odzwierciedla substancje zawarte w materiałach budowlanych. W domach z podłogami PVC i traktowanymi powierzchniami wykryto wyższe stężenia zanieczyszczeń organicznych, takich jak plastyfikatory, PFAS i parafiny chlorowane.
- Wody opadowe: Wody opadowe są głównym nośnikiem zanieczyszczeń, przenosząc szkodliwe substancje, takie jak biocydy, estry fosforanów organicznych, metale i PFAS z budynków do środowiska naturalnego. Miasta z nowymi budynkami, szczególnie z drewnianymi elewacjami, wykazywały wysokie poziomy biocydów, takich jak diuron, propikonazol i mekoprop.
- PFAS: Stężenie PFAS znacząco różniło się między miastami, co podkreśla szerokie zastosowanie tych szkodliwych substancji, mimo ich poważnych zagrożeń dla zdrowia i środowiska.
- Zanieczyszczenie TCPP: Ta substancja zmniejszająca palność była powszechnie obecna w wodach opadowych, ściekach i kurzu wewnętrznym, co świadczy o jej szerokim zasięgu zanieczyszczeń.
- Nowo pojawiające się substancje: Badania wskazują również na zastępowanie starszych zanieczyszczeń nowymi substancjami w materiałach budowlanych, co podkreśla potrzebę ciągłego monitorowania i badań.
Rekomendacje dla bezpieczniejszej i zdrowszej przyszłości miast
- Dla ustawodawców: Zaostrzenie przepisów dotyczących niebezpiecznych substancji w materiałach budowlanych oraz promowanie bezpieczniejszych alternatyw.
- Dla władz publicznych:Egzekwowanie istniejących przepisów, zwiększenie monitoringu nowych substancji szkodliwych oraz prowadzenie kampanii informacyjnych dla obywateli. Lepsze zarządzanie odpadami, aby recyklingowane materiały były wolne od substancji niebezpiecznych.
- Dla budowniczych: Unikanie materiałów traktowanych szkodliwymi chemikaliami, żądanie od dostawców transparentności co do używanych substancji, oraz zastępowanie najbardziej szkodliwych substancji bezpieczniejszymi alternatywami. Dbałość o odpowiednie zarządzanie odpadami, aby uniknąć ponownego wprowadzenia substancji niebezpiecznych do środowiska.
Wnioski: Współpraca na rzecz bezpieczniejszych miast
Projekt NonHazCity 3 podkreśla pilną potrzebę ciągłego monitorowania, zaostrzenia regulacji oraz promowania bezpieczniejszych materiałów budowlanych. Stosując się do tych zaleceń, miasta w regionie Morza Bałtyckiego – a także na całym świecie – mogą lepiej chronić środowisko oraz zdrowie publiczne.
Współpraca między miastami i krajami ma kluczowe znaczenie. Dzieląc się wiedzą i najlepszymi praktykami, możemy wspólnie przeciwdziałać zanieczyszczeniom wywołanym przez materiały budowlane i uczynić nasze przestrzenie miejskie bezpieczniejszymi dla wszystkich.
Jeśli zainteresował Cię ten artykuł, Jeśli chciałbyś się dowiedzieć więcej na temat niebezpiecznych substancji w Twoim otoczeniu – możesz znaleźć ciekawe informacje na naszych stronach internetowych i mediach społecznościowych, ale możesz też zgłosić swój kontakt w formularzu, a my będziemy Cię systematycznie informować o naszych materiałach (artykułach, raportach, szkoleniach, spotkaniach) w których będziemy ten temat pogłębiać i sugerować bezpieczne i sprawdzone rozwiązania. W tym formularzu możesz też zadeklarować chęć aktywnego udziału w naszym projekcie, co będzie z korzyścią dla nas (feedback) ale również dla Ciebie (konkretne wsparcie).
Pracujmy razem nad tym, aby nasze miasta były bezpieczne i bardziej przyjazne dla przyszłych pokoleń.